Bản tiếng Việt: TuanVietnam.net - 13/10/11.
Tương lai nền chính trị sẽ được định đoạt ở châu Á, nhưng không phải Afghannistan hay Iraq và Hoa kỳ phải luôn có mặt tại trung tâm mọi diễn biến.
Khi mà cuộc chiến ở Iraq đang dần lùi xa và Hoa kỳ bắt đầu rút quân ra khỏi Afghanistan thì cũng là lúc mà đất nước này đang đứng trước một thời điểm quan trọng.
Hơn 10 năm qua, chúng ta đã dành những nguồn lực khổng lồ cho hai chiến trường đó và trong 10 năm tới chúng ta cần phải thông minh và có hệ thống khi lựa chọn địa điểm đầu tư thời gian và sức lực để làm sao chúng ta vẫn ở trong thế thượng phong nhằm duy trì quyền lãnh đạo, bảo vệ lợi ích và thăng tiến những giá trị của Mỹ. Một trong những nhiệm vụ quan trọng của nghệ thuật điều hành đất nước trong thập kỷ tới , bởi vậy sẽ là tập trung tăng cường đầu tư một cách đáng kể vào khu vực Châu á- Thái bình dương trên tất cả các lĩnh vực như ngoại giao, kinh tế, chiến lược dài hạn v.v...
Châu á- Thái bình dương đang trở thành người dẫn dắt chủ yếu nền chính trị toàn cầu. Trải dài từ bán đảo Ấn độ cho tới bờ Tây Hoa kỳ , khu vực này nối liền hai biển lớn - Ấn độ dương và Thái bình dương , nơi mà tầm quan trọng của các tuyến hàng hải quốc tế cũng như các giá trị chiến lược khác ngày một gia tăng.
Nơi đây có tới gần một nửa dân số thế giới sinh sống với những cỗ máy chủ đạo của nền kinh tế toàn cầu, đồng thời cũng là nơi thải ra nhiều khí thải gây nên hiệu ứng nhà kính nhất. Đó cũng là quê hương các đồng minh chủ yếu của Hoa kỳ và một số thế lực đang lên chẳng hạn như TQ, Ấn độ và Indonesia.
Trong giai đoạn mà khu vực Châu Á - Thái bình dương đang xây dựng một nền an ninh cũng như cơ cấu kinh tế hoàn thiện hơn nhằm hỗ trợ cho phát triển ổn định và thịnh vượng thì những cam kết của Hoa kỳ lại càng có ý nghĩa hệ trọng. Điều này sẽ giúp củng cố cấu trúc mong đợi đó và bảo đảm đem lại những thành quả từ những nỗ lực lãnh đạo liên tục của Hoa kỳ trong thế kỷ XXI. Cũng tương tự như các cam kết của chúng ta sau Thế chiến II đã giúp thiết lập nên những mạng lưới các thể chế và các mối tương tác toàn diện vượt Đại Tây dương , bền vững với thời gian và rõ ràng là đã đem lại lợi ích gấp nhiều lần chi phí bỏ ra. Và chúng ta sẽ tiếp tục hành động như vậy.
Đã tới lúc Hoa kỳ cần thực hiện một sự đầu tư tương tự như vậy với tư cách là một cường quốc bên bờ Thái bình dương, đó chính là đường lối chiến lược của chính quyền của Tổng thống Barack Obama và chính sách này đã bắt đầu mang lại kết quả.
Với Iraq và Afghanistan còn đang trong giai đoạn chuyển đổi cùng những thách thức kinh tế nghiêm trọng trong nước, đã có những người trong chính giới Mỹ kêu gọi chúng tôi hãy thu dọn về nhà. Họ tìm kiếm một sự giảm bớt vai trò tham dự của chúng ta trên trường quốc tế để dồn sức giải quyết ưu tiên các vấn đề trong nước.
Những ý kiến vận động kiểu này cũng dễ hiểu, tuy nhiên lại sai lầm bởi lẽ chính những ai nói rằng chúng ta không thể tham dự thêm nữa vào đời sống quốc tế lại phải đối mặt với điều ngược lại - đó là dù có muốn thì chúng ta cũng không thể nào lùi lại được. Từ việc mở ra những thị trường mới cho các doanh nghiệp Hoa kỳ , đến hoạt động ngăn chặn phổ biến vũ khí hạt nhân và giữ trật tự an toàn , tự do thông thương trên các tuyến hàng hải quốc tế đã cho thấy hoạt động của chúng ta ở nước ngoài là then chốt đối với thịnh vượng và an ninh nội địa . Đã hơn 6 thập kỷ Hoa kỳ luôn phải chống chọi với lực hút " về nhà đi thôi" qua các cuộc tranh luận căng thẳng và cả lối tư duy " thắng - thua" ( nguyên văn là zero- sum logic - ND ) xuất phát từ đây, và một lần nữa , chúng ta vẫn phải tiếp tục hành động như đã hành động trong quá khứ.
Bên ngoài biên giới Hoa kỳ , người dân rất quan tâm muốn biết rõ mục tiêu tiếp tục tham gia lãnh đạo thế giới của chúng ta. Ở Á châu mọi người hỏi rằng liệu Hoa kỳ có thực sự sẽ ở lại đây không hay đang bị rối trí bởi những sự kiện ở đâu đó, và liệu chúng ta có khả năng đưa ra cũng như giữ vững các cam kết đáng tin cậy về kinh tế và chiến lược dài hạn, và liệu Hoa kỳ có thể đi từ cam kết đến hành động thực tế hay không. Câu trả lời của chúng ta là : chúng tôi có thể làm và chúng tôi sẽ làm.
Hỗ trợ cho tăng trưởng và sự năng động của châu Á là nhiệm vụ trọng tâm đối với quyền lợi kinh tế mang tính chiến lược của Hoa kỳ và đó là một trong những ưu tiên quan trọng của Tổng thống Obama. Các thị trường mở Á châu mang lại những cơ hội chưa từng có trong lịch sử ở các lĩnh vực như đầu tư, thương mại và tiếp cận công nghệ cao. Sự phục hồi kinh tế trong nước sẽ phụ thuộc vào xuất khẩu và khả năng đặt quan hệ kinh doanh của các công ty Mỹ đối với thị trường tiêu dùng to lớn đang trỗi dậy ở Á châu.
Đứng về nhận thức chiến lược, duy trì hòa bình, an ninh trong khu vực Châu Á- Thái bình dương càng ngày trở nên có ý nghĩa quyết định đối với tiến bộ toàn cầu, cho dù đó là việc bảo vệ tự do thông thương đi lại trên Biển Đông ( biển Nam Trung Hoa - nguyên văn) hay ngăn cản Bắc Triều tiên phát triển vũ khí hạt nhân , đảm bảo sự minh bạch, công khai các hoạt động quân sự của một số quốc gia lớn trong khu vực.
Bởi lẽ châu Á rất quan trọng đối với tương lai của Hoa kỳ nên một nước Mỹ dấn thân cũng sẽ có ý nghĩa sống còn đối với tương lai của Á châu. Hơn bao giờ hết trong lịch sử hiện đại ,khu vực này đang mong đợi chúng ta tham gia lãnh đạo và cùng kinh doanh. Chúng ta là là một cường quốc duy nhất có một mạng lưới các đồng minh mạnh mẽ trong khu vực, lại không hề có tham vọng lấn chiếm lãnh thổ, lãnh hải , đã từng nhiều năm liền cung cấp các dịch vụ và hàng hóa công cộng ( ví dụ như giữ gìn an ninh hàng hải chống cướp biển, dự báo bão, sóng thần , động đất, cứu hộ v.v...- ND ).
Cùng với các đồng minh, chúng ta đã cam kết về an ninh khu vực trong mấy thập niên - chẳng hạn như cùng tuần tra bảo vệ an ninh đường giao thông trên biển giúp gìn giữ ổn định và tạo môi trường cho tăng trưởng. Chúng ta đã hỗ trợ hàng tỷ con người trong khu vực này hội nhập với nền kinh tế toàn cầu bằng việc thúc đẩy nâng cao hiệu năng của nền kinh tế, trao quyền cho xã hội và mở rộng hơn các mối liên kết giữa người dân với nhau.
Hoa kỳ hiện là đối tác đầu tư và thương mại chủ yếu , đồng thời là nguồn của các sáng chế và đổi mới đang mang lại lợi ích cho người lao động cũng như các doanh nghiệp ở cả hai bờ Thái bình dương. Hàng năm có khoảng 350.000 sinh viên Châu Á theo học tại Hoa kỳ và đây cũng chính là quán quân của thị trường tự do và là nơi bảo vệ mạnh mẽ các quyền con người mang tính phổ quát.
Tổng thống Obama đã chỉ đạo kết nối toàn bộ chính phủ Hoa kỳ để thực hiện các nỗ lực bền bỉ và đa diện nhằm bao quát hết vai trò không ai thay thế được tại Thái bình dương. Thông thường thì đó là những nỗ lực thầm lặng. Có rất nhiều công việc của chúng ta không được phô diễn ra bên ngoài, vì bản chất công việc - đó là việc đầu tư lâu dài bao giờ cũng ít ồn ào hơn là những cuộc khủng hoảng hiện đang tiếp diễn, và vì lý do của cuộc cạnh tranh với những khu vực khác trên thế giới.
Với tư cách là Ngoại trưởng, tôi đã phá vỡ truyền thống và chọn Châu Á là điểm đến cho chuyến công du đầu tiên ra nước ngoài . Từ đó tới nay tôi đã 7 lần tới nơi đây và có diễm phúc được chứng kiến tận mắt quá trình chuyển đổi nhanh chóng đang diễn ra như thế nào, khẳng định rằng tương lai của Hoa kỳ gắn kết chặt chẽ với tương lai của Châu á- Thái bình dương.
Sự trở lại Châu Á mang tính chiến lược của Mỹ một cách logic rất phù hợp với
những nỗ lực nhằm bảo đảm và củng cố sự lãnh đạo toàn cầu của Hoa kỳ.
Thành công của sự trở lại này đòi hỏi phải duy trì và ưu tiên hơn nữa sự đồng thuận của hai đảng phái chính trị về tầm quan trọng của Châu á- Thái bình dương đối với lợi ích quốc gia của chúng ta. Trong những thập niên qua,chúng ta đã tìm phương thức thiết lập nên truyền thống mạnh mẽ mà theo đó các Tổng thống và ngoại trưởng thuộc cả hai đảng ( Dân chủ và Cộng hòa - ND ) đều tham dự vào những vấn đề của khu vực này. Điều này đòi hỏi phải có sự thực thi thông minh chiến lược khu vực đã được vạch ra nhằm đáp ứng các lựa chọn toàn cầu của Hoa kỳ.
Vậy chiến lược khu vực thực chất là gì ? Trước tiên, đó là những tuyên bố đảm bảo các cam kết mà tôi gọi là chính sách ngoại giao " dàn trận trước". Điều này có nghĩa là tiếp tục phái đến tất cả các quốc gia cũng như mọi nơi, mọi nẻo ở Châu á- Thái bình dương tất cả lực lượng thuộc mọi cấp độ của ngành ngoại giao Mỹ- từ quan chức cao cấp nhất, các chuyên viên phát triển, các nhóm liên ngành cùng lực lượng thường trực. Chiến lược của chúng ta sẽ phải tính đến , đồng thời kịp thời thích ứng với mọi biến chuyển đầy kịch tính diễn ra khắp Châu Á. Trên quan điểm đó, công tác ngoại giao của chúng ta sẽ tiến hành theo 6 hướng cơ bản sau :
1. Củng cố các mối tương tác an ninh song phương với các đồng minh.
2. Làm sâu sắc hơn các quan hệ công tác với những cường quốc mới nổi, kể cả TQ
3. Tham dự cùng các thể chế đa phương trong khu vực,
4. mở rộng thương mại và đầu tư.
5. Tạo dựng hiện diện quân sự có sự ủng hộ rộng rãi.( nguyên văn :Broad-base military presence)
6. Đề cao dân chủ và nhân quyền
Do vị trí địa lý có một không hai mà Hoa kỳ đồng thời là một cường quốc ở cả Đại Tây dương và Thái bình dương. Chúng ta tự hào vì sự hợp tác với Châu Âu và còn vì tất cả những gì mà họ đã mang lại. Giờ đây thách thức đối với chúng ta là xây dựng mạng lưới hợp tác cùng các thể chế trong toàn vùng Thái bình dương , bền vững và phù hợp với lợi ích và các giá trị của Hoa kỳ như mạng lưới mà chúng ta đã xây dựng trên khắp khu vực Đại Tây dương. Đó là tiêu chí cho các nỗ lực của chúng ta trong các lĩnh vực nêu trên.
Các hiệp ước đồng minh của chúng ta ký với Nhật bản, Hàn Quốc, Úc, Philippines và Thái lan là điểm tựa đối với chiến lược quay trở lại Châu Á- Thái bình dương. Chúng đã góp phần bảo đảm hòa bình và an ninh trong khu vực trong suốt hơn nửa thế kỷ, định hình môi trường thuận lợi cho sự thăng tiến vượt bậc về kinh tế của cả khu vực, đồng thời là cơ sở cho sự hiện diện của Hoa kỳ ,nâng cao vai trò lãnh đạo của chúng ta trong khu vực ngay cả trong những thời khắc thử thách về an ninh.
Ngay cả khi các hiệp ước đồng minh đã rất thành công thì chúng ta cũng không thể duy trì hiện tình một cách đơn giản - mà chúng ta cần cập nhật chúng theo sự thay đổi của thế giới. Trong những nỗ lực theo định hướng này, chính quyền của Tổng thống Obama đã tuân theo 3 nguyên tắc cốt lõi sau :
1. Chúng ta phải duy trì sự đồng thuận chính trị về các mục tiêu cốt lõi của các đồng minh .
2. Chúng ta phải đảm bảo rằng các đồng minh đủ nhanh nhạy và có khả năng thích ứng để làm sao họ có thể ứng phó với các thử thách một cách thành công, đồng thời biết nắm bắt các cơ hội mới.
3. Chúng ta phải đảm bảo rằng năng lực quốc phòng và hạ tầng viễn thông của các đồng minh luôn đủ khả năng tác chiến và hậu cần để có thể ngăn cản sự khiêu khích đa dạng từ phía các tác nhân với tư cách là một quốc gia hoặc không là quốc gia ( ví dụ như các tổ chức khủng bố...- ND)
Quan hệ đồng minh với Nhật bản , được ví như viên đá tảng làm nền móng cho hòa bình và ổn định trong khu vực đang cho thấy chính quyền Obama thực hiện những nguyên tắc trên trong cuộc sống như thế nào. Chúng ta chia sẻ tầm nhìn về một trật tự ổn định trong khu vực với những luật lệ giao thông rõ ràng - từ sự tự do thông thương trên biển cho tới thị trường tự do và cạnh tranh lành mạnh. Chúng ta đã thỏa thuận về một số sắp đặt mới bao gồm việc chính phủ Nhật bản
đóng góp hơn 5 tỷ USD để bảo đảm cho sự hiện diện lâu dài của các lực lượng vũ trang Hoa kỳ ở Nhật, trong khi đó vẫn tăng cường triển khai các hoạt động hợp tác tình báo, thăm dò, trinh sát do thám nhằm phát hiện và đối phó kịp thời các thách thức an ninh khu vực, cũng như việc chia sẻ thông tin nhằm vào các mối đe dọa trên mạng .
Chúng ta đã ký thỏa thuận về " không gian mở" ( Open Skies) cho phép tăng cường mối giao lưu giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp và người dân với người dân, đã khởi động cuộc đối thoại chiến lược về Châu Á- Thái bình dương và cùng sát cánh hợp tác trên cương vị là hai nhà tài trợ lớn nhất tại Afghanistan.
Cũng tương tự như vậy, quan hệ đồng minh của chúng ta với Hàn quốc đã trở nên mạnh mẽ và được phối hợp hành động tốt hơn, chúng ta sẽ tiếp tục phát triển các năng lực của cả hai bên để ngăn chặn và đáp trả sự khiêu khích của Bắc Triều tiên. Chúng ta đã thỏa thuận về một kế hoạch đảm bảo quá trình chuyển giao thành công việc chỉ huy tác chiến khi xảy ra chiến sự , đồng thời mong đợi thỏa thuận tự do thương mại Hoa kỳ- Hàn quốc sẽ được thông qua.
Quan hệ đồng minh giữa chúng ta đã bước lên diễn đàn quốc tế qua việc cùng hợp tác tham gia G-20 và cuộc gặp thượng đỉnh về an ninh hạt nhân cũng như các nỗ lực chung ở Haiti và Afghanistan.
Chúng ta cũng mở rộng quan hệ đồng minh với Úc từ hợp tác trong khu vực Thái bình dương cho đến Ấn độ - Thái bình dương và thực tế đây là sự hợp tác mang tính toàn cầu. Trong việc giải quyết các vấn đề từ an ninh mạng cho tới Afghanistan hay sự nổi dậy gần đây ở một số quốc gia Ả rập và củng cố cấu trúc an ninh khu vực Châu Á- Thái bình dương, Úc đã đưa ra những ý kiến tư vấn và sự cam kết không thể thiếu được.
Tại Đông Nam Á chúng ta đang làm mới và tăng cường mối quan hệ đồng minh với Philippines và Thái lan, ví dụ như đã tăng số lượng các chuyến viếng thăm của tàu chiến tới Phillipines, cùng hợp tác đào tạo lực lượng chống khủng bố Filipino trong khuôn khổ Chiến Dịch Lực lượng Biệt kích Hỗn hợp Đặc biệt ở Mindanao. Tại Thái lan - đồng minh lâu đời nhất của Hoa kỳ ở Châu Á, chúng ta đang cùng thiết lập nên trung tâm trợ giúp nhân đạo và giảm nhẹ thiên tai tầm cỡ khu vực.
Còn tiếp...
Phạm Gia Minh theo Foreign Policy
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét