Trong việc khẳng định yêu sách của mình trên các hòn đảo nhỏ, đá và rạn san hô ở Biển Đông, Trung Quốc đưa ra hồ sơ cho rằng các thủy thủ Trung Quốc cổ xưa đã từng đến những nơi đó. Ngày nay, những vùng biển này quan trọng hơn nhiều đối với Trung Quốc so với trong thời đại của những con thuyền buồm.
Bởi vì khu vực này có thể chứa nhiều dầu khí hơn Ả-rập Saudi. Mặc khác, biển Đông là một trong những tuyến đường biển bận rộn nhất thế giới trong lúc Trung Quốc đang chuyển tiếp lãnh đạo cho thập kỷ tiếp theo.
Sự quyết đoán của Trung Quốc trong vùng biển rộng lớn đã phát triển với sức mạnh kinh tế của nó trong lúc nước này đã vượt qua Mỹ để trở thành quốc gia sử dụng năng lượng nhiều nhất thế giới. Bắc Kinh đang gặp phải cạnh tranh chủ quyền từ những nước khác, đặc biệt là Việt Nam và Philippines, cũng khẳng định chủ quyền của họ tại những nơi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền.
"Không có lợi thế cho Trung Quốc để rút lui hoặc tiến hành các cuộc đàm phán", theo ông Andrew Nathan, một học giả Trung Quốc về chính trị và chính sách đối ngoại tại Đại học Columbia ở New York , ông nói thêm, "Trung Quốc sẽ không bình tĩnh, và tình thế hiện nay phản ánh một chiến lược dài được thiết lập để tái khẳng định tuyên bố của mình đều đặn theo thời gian mà không nhượng bộ một tất đất nào."
Trữ lượng dầu khí chưa được chứng minh chắc chắn là lên đến 213 tỷ thùng, theo một nghiên cứu của Trung Quốc trong năm 2008 do Cục Quản lý Thông tin Năng lượng Mỹ báo cáo trong khi một tổ chức của Ả-rập Xê-út chứng minh năm 2011 là 265.4 tỉ thùng, theo Tạp chí Thống kê Năng lượng Thế giới BP.
Trong năm 2010, Trung Quốc đã trở thành nước tiêu thụ năng lượng hàng đầu thế giới. Nhu cầu của nước này tăng lên 9.800.000 thùng mỗi ngày trong năm 2011 so với 216.000 thùng mỗi ngày vào năm 1965, dữ liệu của BP cho biết, nhiều hơn gấp đôi năng lực sản xuất hàng ngày của Trung Quốc là 4,1 triệu thùng.
Vấn đề Kinh tế
Trở thành một nhà nhập khẩu dầu kể từ năm 1993, dự trữ dầu của riêng Trung Quốc đã được chứng minh sẽ kéo dài trong 10 năm tại mức sản xuất hiện nay, trong khi sản xuất của Việt Nam sẽ kéo dài 37 năm, theo ước tính của BP Plc (BP /). Nhu cầu của Philippines, bởi vì gần như nước này nhập khẩu tất cả, là lớn hơn Trung Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Albert del Rosario cho biết trong một cuộc phỏng vấn năm ngoái.
Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tuyên bố "chủ quyền không thể tranh cãi" đối với hầu hết vùng biển nằm ở phía nam của Trung Quốc đại lục, bao gồm hơn 100 hòn đảo nhỏ, đảo san hô và rạn san hô hình thành nên các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cũng được tuyên bố chủ quyền một phần hoặc toàn bộ bởi Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Đài Loan.
Đường lưỡi bò
Theo lập luận của Trung Quốc, nhà thám hiểm Trung Quốc Zheng He, thám hiểm đại dương trước Christopher Columbus, đi qua biển Đông trong thời nhà Minh và vẽ các bản đồ có trước khi thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa năm 1949. Trang web của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng người Hoa phát hiện quần đảo Trường Sa, còn gọi là Nam Sa ở Trung Quốc và Trường Sa tại Việt Nam sớm nhất, vào thời nhà Hán cách đây 2000 năm.
Những hồ sơ này hình thành cơ sở của "Dường lưỡi bò", xuất bản lần đầu vào năm 1947, kéo dài hàng trăm dặm về phía nam đảo Hải Nam của Trung Quốc đến vùng biển xích đạo ngoài khơi bờ biển của đảo Borneo (Indonesia).
Trong những ngày cuối của chiến tranh Việt Nam, Trung Quốc chiếm quần đảo Hoàng Sa trong một trận hải chiến năm 1974 với miền Nam Việt Nam. Năm 1988, Trung Quốc đã đánh chìm một số tàu và giết chết hơn 70 thủy thủ Việt Nam tại đảo Gạc Ma.
Sức mạnh quân sự
Cùng với sức mạnh ngày càng tăng của lực lượng hải quân, Trung Quốc đã sử dụng tàu khảo sát hàng hải của mình để quấy rối các tàu thuyền đánh cá nước ngoài, cắt dây cáp tàu khảo sát, và đánh dấu cây trồng trên các rạn san hô trống. Ít nhất tám sự cố giữa Trung Quốc và Philippines, một đồng minh của Mỹ, trong 18 tháng qua đã làm nổi bật các tranh chấp lãnh thổ và tài nguyên, theo Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội.
Trong khi tất cả đều không muốn chiến tranh thì "tất cả các xu hướng đều theo hướng sai lầm". Nhóm nghiên cứu khủng hoảng quốc tế (The International Crisis Group), một tổ chức nghiên cứu chính sách, cho biết trong một báo cáo hồi tháng trước.
Các quốc gia tranh chấp đã chuyển sang khẳng định kiểm soát hành chính trên các hòn đảo thông qua việc thiết lập chính quyền địa phương, xây dựng cấu trúc, thông qua luật và thúc đẩy du lịch, thường dẫn đến căng thẳng. Sau khi Việt Nam đã thông qua một đạo luật hàng hải vào tháng Sáu, Trung Quốc đã mời thầu thăm dò tại các khu vực mà Hà Nội cũng đã gọi thầu, và thành lập một đơn vị đồn trú quân sự ở quần đảo Hoàng Sa.
Thêm cầu thủ vào trận đấu là Mỹ, đang dịch chuyển tài sản quân sự sang châu Á và Washington ủng hộ đàm phán đa phương để giải quyết tranh chấp Biển Đông. Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton cho biết trong một bài xã luận ngày 18 tháng 7 rằng Trung Quốc kêu gọi đàm phán song phương "là một công thức cho sự nhầm lẫn và thậm chí đối đầu."
Chỉ trích của Mỹ
Hành động của Trung Quốc ở quần đảo Hoàng Sa đe dọa "các nổ lực hợp tác ngoại giao để giải quyết sự khác biệt và tiếp tục làm leo thang căng thẳng trong khu vực," phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Patrick Ventrell cho biết vào ngày 3 tháng 8. Một ngày sau đó, các quan chức ở Bắc Kinh cho biết Mỹ đã gửi "một tín hiệu sai lầm nghiêm trọng" đến các quốc gia tranh chấp khác ở Biển Đông.
"Người Trung Quốc có xu hướng phản ứng theo cách rất bản năng, và họ không bao giờ đi xuống", ông Jonathan D. Pollack, một chuyên gia nghiên cứu Châu Á - Thái Bình Dương tại Viện Brookings ở Washington, trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại, ông nói thêm, "Bất cứ lúc nào họ thấy vai trò của Mỹ trong bất cứ điều gì, họ sẽ đả kích."
Hoa Kỳ nói rằng sẽ không đứng về bên nào trong tranh chấp, nhưng Mỹ có một lợi ích quốc gia trong vùng biển với 5 nghìn tỷ USD vận chuyển thương mại đi qua. Trung Quốc phủ nhận là đã từng đe dọa các tàu đi qua vùng biển của nó.
"Chính sách lâu dài nhất quán"
"Mỹ không tham gia trực tiếp, vì nếu không sẽ làm thay đổi một chính sách duy trì tính trung lập trong tranh chấp lãnh thổ và làm phức tạp thêm mối quan hệ của Mỹ với Trung Quốc," theo ông Taylor Fravel, một giáo sư tại Viện Công nghệ Massachusetts ở Cambridge, Massachusetts. Ông thêm, "Tuy nhiên, Mỹ có thể lên tiếng khi Washington tin rằng các xu hướng đang thách thức sự ổn định khu vực hoặc các nguyên tắc của tự do hàng hải bị đe dọa."
Nguy cơ chiến tranh gia tăng có thể được bắt nguồn từ khoảng năm 2007, khi các nước tranh chấp tăng cường vị thế của họ và phát triển khai thác dầu khí trong khu kinh tế 200 hải lý của họ, theo nhà phân tích Ian Storey từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore.
Tập đoàn dầu khí nhà nước Trung Quốc CNOOC bắt đầu khoan nước sâu ở phía bắc của quần đảo Hoàng Sa. Việc Cnooc mua lại Hãng Nexen Inc (NXY) của Canada, trong một thỏa thuận trị giá 15 tỉ USD, sẽ cung cấp cho Trung Quốc công nghệ khoan dầu nước sâu mà nước này còn thiếu, theo Dean Cheng, một nhà nghiên cứu về các vấn đề chính trị và an ninh của trung Quốc tại Heritage Foundation ở Washington.
Chạy đua vũ trang
"Chắc chắn rằng nếu Trung Quốc bị đuổi ra khỏi khu vực tranh chấp, trong khi người Trung Quốc tìm thấy dầu và họ yêu cầu các lực lượng quân sự của mình can thiệp, trong một ý nghĩa nào đó, khu vực sẽ được nhượng lại cho Trung Quốc", ông nói.
Việt Nam đã đặt giá thầu tại các khu vực mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền, Tập đoàn Exxon Mobil (XOM) và Gazprom OAO (GAZP) đã ký thỏa thuận để thăm dò khu vực. Philippines đã mở các lô cho các công ty quốc tế, mặc dù trong một cuộc đấu giá hồi tháng Bảy, Manila nhận được hồ sơ dự thầu của chỉ một số ít cong ty, các công ty dầu địa phương như Helios Petroleum có trụ sở tại Thành phố Makati.
Các cơ chế hiện có cho Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á thoát khỏi sự khác biệt của họ được chứng minh không đầy đủ. Trung Quốc nói rằng tuyên bố chủ quyền của mình có trước Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 và sẽ không trình trọng tài quốc tế.
Một cuộc họp trong tháng bảy của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á được tổ chức ở Campuchia không đạt được một sự đồng thuận về xử lý tranh chấp ở Biển Đông.
Nếu sau chín năm, ASEAN và Trung Quốc không thể đồng ý về làm thế nào để thực hiện các biện pháp xây dựng lòng tin, "những hy vọng để có thể đạt thỏa thuận về một giải pháp ứng xử ràng buộc được thiết kế để hạn chế các hành động khẳng định chủ quyền ?" Storey nói. "Không, tôi sẽ nói."
Để liên hệ với các phóng viên về câu chuyện này: Flavia Krause-Jackson tại Liên Hiệp Quốc theo địa chỉ email: fjackson@bloomberg.net; Daniel Ten Kate tại Bangkok qua email: dtenkate@bloomberg.net
Để liên hệ với các biên tập viên chịu trách nhiệm về câu chuyện này: John Walcott qua email: jwalcott9@bloomberg.net
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét